Het videofragment dat hier behandeld zal worden komt uit een Sky News-uitzending. De exacte datum kon niet achterhaald worden maar het filmpje dateert van enkele weken na de Keniaanse presidentsverkiezingen op 27 december 2007.
Deze korte nieuwsreportage werd opgenomen in Kibera, de grootste sloppenwijk van Kenia met meer dan één miljoen inwoners. Deze slum is de tweede grootste van het Afrikaanse continent. In de reportage volgt een journaliste een groep mannen die een gewapende bende vormen. Ze zijn gewapend met grote machetes maar dragen geen pistolen. Deze bendeleden behoren tot de Kikuyu-stam, dezelfde stam als Kibaki, de huidige president van Kenia. De mannen getuigen over hun gewelddadige aanvallen op leden van de Luo-stam. Dit is de stam waartoe Odinga, de oppositieleider en uitdager tijdens de Keniaanse presidentsverkiezingen, behoort.
De bijdrage behandelt de gevechten tussen de twee clans die dagelijks plaatsvinden in Kibera. Beide stammen beschuldigen elkaar er namelijk van huizen van leden van de rivaliserende stam leeg te plunderen en in brand te steken. Deze strijd barste los na de dubieuze verkiezingsuitslag van 27 december 2007 (1). Kibaki werd toen herverkozen als Keniaans president maar internationale waarnemers erkenden het resultaat niet omdat er sprake was van grootschalige fraude (2). Daarvoor werden er echter nog geen gevechten tussen beide stammen gemeld. De journaliste stelt duidelijk dat het beschreven conflict hier voornamelijk een territoriaal conflict is en minder een etnisch conflict. Het strijdpunt is wie de macht kan veroveren in Kibera en welke stam de sloppenwijk zal moeten verlaten (3).
Het behandelde onderwerp in dit videofragment sluit nauw aan bij het thema van deze blog. Het toont ons het geweld en de terreur van bendes in een grote sloppenwijk. De grootschalige organisatie en mobilisatie van jonge mannen die het gevecht aangaan met mensen uit een andere stam. Wat opvalt is dat de journaliste geen informatie geeft over het optreden van de overheid om dit geweld te stoppen. We kunnen echter vermoeden dat de tussenkomst van politie of ordetroepen zeer beperkt is of helemaal niet plaatsvindt. Op hetzelfde moment vindt er namelijk ook een politieke machtsstrijd plaats tussen de stammen en beide fracties kunnen een voordeel halen uit het geweld in Kibera. Ze kunnen aan de ene kant de rivaliserende stam verjagen en als overwinnaar uit de bus komen. Maar ze kunnen ook de slachtoffer rol aannemen en de andere partij in een slecht daglicht stellen bij de internationale gemeenschap.
In tegenstelling tot het videofragment van Jelle (Favela Wars, zie elders) is hier de hoofdoorzaak van het geweld niet de aanwezige criminaliteit in de sloppenwijk(4). Alhoewel de bendes aangeven dat ze vechten om de plunderingen van de rivaliserende stam te vergelden lijkt het hier meer om een territoriaal en etnisch conflict te gaan. Dit fenomeen van geweld onder inwoners van sloppenwijken en niet tegen een ‘externe’ vijand kan men ook op andere plaatsen terugvinden. Arias beschrijft in zijn onderzoek de strijd tussen rivaliserende drugsdealers in Braziliaanse favela’s (5). In dit opzicht kunnen we ons dan ook aansluiten bij Graham die stelt dat het geweld dat heerst in deze armere woonwijken eigenlijk het resultaat is van een probleem binnen de gemeenschap. Het doel van het geweld is niet het omverwerpen van een wereldsysteem maar heeft eerder een plaatselijk karakter (6).
Meerdere auteurs beschrijven ook het beschermende aspect van criminele organisaties. Duffield stelt dat deze bendes zorgen voor een informele organisatie en vormen van gerechtigheid en orde (7). De Stoop beschrijft tijdens zijn bezoek aan de favela Moinho hoe de plaatselijke bende opkomt voor de rechten van de inwoners, een administratie heeft ingericht net als een soort rechtssysteem (8). In de sloppenwijken van Kibera lijkt deze vorm van bescherming en organisatie volledig afwezig. Enkel de leden van dezelfde stam beschermen elkaar in beperkte mate. We kunnen hier echter opmerken dat in het geval van Kenia de machtsstrijd nog aan de gang is en geen enkele partij de hegemonie over de inwoners heeft verworven. Dit is een verschil met de andere auteurs en kan misschien verklaren waarom deze aspecten nog afwezig zijn.
Deze post mag echter niet eindigen zonder deze laatste bemerking. De sloppenwijk van Kibera was niet de enige plaats in Kenia waar geweld uitbrak na de verkiezingen van 2007. Overal in het land kwam de bevolking op straat en leidde dit tot gevechten tussen aanhangers van beide partijen. De omvang en wreedheid van het geweld was echter het grootst onder de arme inwoners van Kibera. Op plaatsen waar mensen in de slechtste omstandigheden leven lijkt de machtsstrijd het grootst. De bewoners, hopeloos op zoek naar verbetering van hun situatie, gaan tot op het bot (hier zelfs letterlijk) om hun doel te bereiken.
Reinout Van Dorpe
(1) Sky News. Meet The Machete Murder Gangs. Geraadpleegd op 24 december 2008 op http://www.liveleak.com/view?i=1e0_1201812646
(2) Baatenburg de Jong, R (2007, 31 december). Kibaki toch beëdigd als nieuwe leider. Geraadpleegd op 24 december 2008 op http://www.trouw.nl/nieuws/wereld/article1535658.ece.
(3) Sky News. Meet The Machete Murder Gangs. Geraadpleegd op 24 december 2008 op http://www.liveleak.com/view?i=1e0_1201812646
(4) Journeyman Pictures, Favela Wars. Geraadpleegd op 16 december 2008 op http://nl.youtube.com/watch?v=BqO3qCgyFJ0&feature=related.
(5) Arias, E. (2004). Faith in Our Neighbors: Networks and Social Order in Three Brazilian Favelas. Latin American Politics & Society, 46 (1), 1-38.
(6) Graham, S. (2004). Cities, War and Terrorism. Blackwell, Oxford, p. 28-29.
(7) Duffield, M. (2002). Social reconstruction and the Radicalization of development: Aid as a Relation of Global Liberal Governance. Development and Change, 33(5), p. 1061-1062.
(8) De Stoop, C (2008, 24 september). Welkom in mijn favela. Knack, 110-113.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten