‘Over the last few years, small groups’ ability to conduct terrorism has shown radical improvements in productivity – their capacity to inflict economic, physical and moral damage. These groups, motivated by everything from gang membership to religious extremism, have taken advantage of easy access to our global superinfrastructure, revenues from growing illicit commercial flows, and ubiquitously available new technologies to cross the threshold necessary to become terrible threats. September 11, 2001, marked their arrival at that threshold.’ (1)
Met deze waarneming start John Robb zijn artikel The coming urban terror (2007), een artikel waarin hij de gevaren die steden nu reeds bedreigen aankaart en aantoont welke terreur steden in de nabije toekomst mogen verwachten. Want, zo stelt hij, de mogelijkheid en de techniek die terroristen bezitten om steden zowel economische, fysieke als morele schade toe te brengen zijn slechts het begin van wat steden te wachten staat. Eventually, one man may even be able to wield the destructive power that only nation-states possess today. It is a perverse twist of history that this new threat arrives at the same moment that wars between states are receding into the past (2). De auteur stelt dat de kans op oorlog tussen staten veel kleiner is geworden. Dit is één van de gevolgen van de globale onderlinge afhankelijkheid. Echter, het proces van globalisering heeft ons zeer kwetsbaar gemaakt voor staatloze vijanden. Meer nog: de stad lijkt nu, meer dan ooit, weer het toneel van de oorlog. Het idee dat John Robb hier aanhaalt, namelijk dat de steden een toevluchtoord waren tijdens de oorlog en als zijnde een fort bescherming boden aan mensen is niet geheel onjuist. Toch hebben steden door de eeuwen heen een centrale rol gespeeld in tijden van oorlog en waren zij vaak het doelwit. Wel is er een grote verandering waar te nemen in de kwetsbaarheid van de steden, de aanvallers en de middelen. De stad is nu met zijn afhankelijkheid van de complexe communicatie, elektriciteit, transport, -en watersystemen het doel van terreur. Deze netwerken, “scale-free networks”, zijn enorm kwetsbaar en zelfs kleine aanvallen op belangrijke delen van dit netwerk zijn in staat om het hele netwerk lam te leggen. En hoe lokaal een aanval ook mag zijn, de gevolgen zullen globaal zijn. Ook Stephen Graham, de auteur van Cities, war and terrorism (2004) wijst op de kwetsbaarheid van steden: ‘Whilst far from new, acts of war and terror against cities and their inhabitants are saturating our world. For centuries, it has not been feasible to contain cities within defensive walls or effective cordons which protect their citizens from military force. Just as it is no longer adequate to theorise cities as local, bounded sites that are separated off from the rest of the world, so, similarly, political violence is now fuelled and sustained by transnational networks that can be global and local at the same time.’ (3)
Dat dergelijke aanvallen de legitimiteit van de overheid schaadt werd duidelijk in Irak waar een aanval in september 2004 op een oliepijplijn een enorme elektriciteitspanne tot gevolg had. De Iraakse stedelingen uitten kritiek op de overheid omdat zij de steden niet konden voorzien van licht. Zonder de stadsvoorzieningen zijn de burgers genoodzaakt zich te richten tot lokale groepen (veel van hen in oorlog met de overheid), die hen informele alternatieven aanbieden. Het geld dat deze groepen hierbij verdienen kan dan weer gestoken worden in gewelddadige acties tegen de overheid.
John Robb geeft alvast mee dat mega-steden zich in de toekomst mogen verwachten aan meer van dergelijke aanvallen op de netwerken. Een andere groeiende bedreiging waarmee steden te kampen krijgen zijn bendes die de overheid uitdagen. Als voorbeeld geeft hij de bende PCC (Primeiro Comando da Capital) die drie dagen lang, in juli 2006, 20 miljoen inwoners van Sao Paulo gegijzeld hielden door gewelddadige acties. Zo vielen ze politiekantoren en banken aan, hielden ze opstanden in gevangenissen, staken ettelijke bussen in brand en legden het transportsysteem plat dat 2,9 miljoen mensen per dag voorziet in vervoer. (4) Ook in Rio de Janeiro daagde een bende genaamd Comando Vermelho de overheid uit. In beide van deze gevallen werden er geen eisen gesteld aan de overheid. Het leek louter een kwestie van uitdaging te zijn, kijken tot waar de grenzen reiken van de machtsmonopoly van de overheid. Bendes zijn in staat om de autoriteiten tot hun limieten uit te dagen doordat zij steeds meer macht konden vergaren doorheen de jaren. Hun connecties met de informele sector met zijn grote markteconomie en de nieuwe communicatietechnologie verschaft hen hiervoor de middelen. De PCC, gestart als een kleine gevangenisbende, groeide uit tot een bende die vandaag controle uitvoert over bijna de helft van de sloppenwijken van Sao Paulo.
De derde bedreiging die Robb bespreekt zijn de massavernietigingswapens. En dan niet zozeer de nucleaire wapens die natiestaten vandaag te dag kunnen produceren maar eerder de bio-technologische wapens. De kans dat terroristen de hand kunnen leggen op nucleaire wapens is zo goed als onbestaande. De bedreiging ligt eerder in het feit dat kleine groepen biotechnologie kunnen aanwenden om massavernietigingswapens te produceren gezien dat die bio-technologische kennis en middelen al wijd verspreid zijn. ‘In less than a decade, then, biotechnology will be ripe for the widespread development of weapons of mass destruction, and it fits the requirements of small group warfare perfectly. It is small, inexpensive, and easy to manufacture in secret. Also since dangerous biotechnology is based primarily on the manipulation of information, it will make rapid progress through the same kind of amateur tinkering that currently produces new computer viruses. Terrorists also have a growing advantage in delivering bioweapons. The increasing porousness of national borders, size of global megacities, and volume of air travel all mean that the delivery and percolation of bioweapons will be fast –moving and widespread- potentially on several continents at once.’(5)
Wat te doen aan deze drie bedreigingen die de moderne mega-steden komen vernietigen? Een camera op elke hoek? Een politieagent op elke hoek? Of eerder, zoals John Robb voorstelt, zorgen voor decentralisatie? Decentralisatie van systeemnetwerken zodat er een back up voorhanden is in verschillende delen van de stad. Decentralisatie van veiligheidsmachten als middel tegen bendes en het gebruik van bio-technologische wapens. Nu staan politiemachten machteloos tegenover bendes en ook het gebruik van militaire machten is niet altijd even efficiënt aangezien corruptie ook van hen de vijanden van de stad kan maken. Lokale veiligheidsmachten zouden beter in staat zijn kleine groeperingen te controleren. Maar natuurlijk kunnen we ons de vraag stellen of dergelijke machten niet evenzeer vatbaar zijn voor corruptie. Als de overheid niet in staat is zijn huidige troepen onder controle te houden dan zullen lokale overheidsmachten het niet veel beter doen.
Dit populariserend artikel geeft enkel een verontrustend zicht op de huidige en toekomstige bedreigingen binnen de stad en biedt een minimalistische oplossing aan. Zoals te verwachten van dergelijk artikel wordt er helemaal voorbij gegaan aan de complexe oorzaken die aan de grond liggen van het opkomend geweld van bendes en terroristen en wordt er helemaal geen melding gemaakt van het huidig geweld waar natiestaten zich schuldig aan maken en waarvoor meer stedelingen vrezen. Zo zal een Palestijnse inwoner van de Gazastrook niet wakker liggen van een eventuele bio-technologische dreiging maar eerder van ‘de oorlog zonder genade’ (6) die Israël op dit moment voert.
Vera Vanderelst
Bronnen:
(1) The coming urban terror. System disruption, networked gangs, and bioweapens, John Robb, City Journal, summer 2007, geraadpleegd op http://www.city-journal.org/html/17_3_urban_terrorism.html
(2) Idem.
(3) Cities, war and Terrorism, Stephen Graham, Blackwell, Oxford, 2004, p 5.
(4) The coming urban terror. System disruption, networked gangs, and bioweapens, John Robb, City Journal, summer 2007, geraadpleegd op http://www.city-journal.org/html/17_3_urban_terrorism.html
(5) Idem.
(6) Naar de woorden van Israëlische minister van Defensie Ehud Barak.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten